İT – texnologiya vasitəsilə məlumatın toplanması, saxlanması, işlənməsi və ötürülməsi ilə məşğul olan geniş bir sahədir. Buraya proqramlaşdırma, şəbəkə inzibatçılığı, sistem analizi, kibertəhlükəsizlik, verilənlər bazası, süni intellekt və bulud texnologiyaları kimi alt sahələr daxildir.
İT ixtisası tələbəyə texniki biliklərlə yanaşı, loqik düşüncə, problem həlletmə bacarığı və real dünya problemlərinə texnoloji yanaşma qabiliyyəti qazandırır.
Bu gün həyatımızda hər şeyin mərkəzində informasiya texnologiyaları dayanır. Gündəlik istifadə etdiyimiz mobil tətbiqlərdən tutmuş, bank sistemlərinə, süni intellektdən tutmuş elektron ticarətə qədər hər bir sahənin arxasında İT mütəxəssislərinin əməyi var. Bəs bu sahədə ixtisaslaşmaq nədən ibarətdir? Gəlin bu peşənin detallı xəritəsinə nəzər salaq.
Azərbaycanda İT ixtisası geniş yayılmış və bir çox universitetlərdə tədris edilən sahələrdən biridir. Aşağıdakı ali məktəblər bu istiqamətdə güclü baza və ya ixtisaslaşma təqdim edir:
Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti (ADNSU) Bakı Ali Neft Məktəbi (BANM) ADA Universiteti Bakı Mühəndislik Universiteti (BMU) Azərbaycan Texniki Universiteti (AzTU) Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti (UNEC) – İT və biznes birləşməsi Xəzər Universiteti Naxçıvan Dövlət Universiteti və digər regional ali məktəblər
Bəzi universitetlərdə ixtisas “Kompüter mühəndisliyi” və ya “İnformasiya sistemləri” adı altında da tədris olunur.
İT sahəsində təhsil alan tələbələr həm nəzəri biliklər, həm də praktiki bacarıqlar qazanırlar. Tipik fənlər bunlardır:
Proqramlaşdırma dilləri (Python, Java, C++, JavaScript) Verilənlər bazası sistemləri (SQL, MongoDB) Kompüter şəbəkələri Veb proqramlaşdırma Mobil tətbiq hazırlığı Alqoritmlər və məlumat strukturları Kibertəhlükəsizlik əsasları Süni intellekt və maşın öyrənməsi Bulud texnologiyaları (AWS, Azure, GCP) Layihə idarəetməsi və Agile metodologiyası
Tam qətiyyətlə: bəli.
Rəqəmsallaşma artıq seçim deyil, zərurətdir. Dövlət idarəetməsindən tutmuş, şəxsi bizneslərə qədər hər bir struktur texnologiyaya əsaslanır. Bu isə İT sahəsində peşəkarların tələbatını artırır.
Beynəlxalq hesabatlara görə, 2025-ci ilə qədər dünyada milyonlarla yeni İT vakansiyası açılacaq. Azərbaycanda da dövlət və özəl sektor rəqəmsallaşma mərhələsindədir və texnoloji kadrlara ehtiyac artır.
Yeni başlayan proqramçı: 800–1500 AZN Orta səviyyəli developer: 1500–3000 AZN Senior mütəxəssis və ya texniki rəhbər: 4000+ AZN Freelancer və xaricə işləyənlər: 3000–7000 AZN (USD qarşılığında)
ABŞ: 80,000–150,000 USD Avropa: 50,000–120,000 EUR Birləşmiş Krallıq: 40,000–100,000 GBP Türkiyə: 30,000–50,000 TL aylıq
Əlavə olaraq, İT sahəsində çalışanlar uzaqdan işləyə bildikləri üçün “remote” işlə xarici şirkətlərə xidmət göstərərək yerli bazardan qat-qat yüksək gəlir əldə edə bilirlər.
İT sahəsi yalnız texniki biliklərlə deyil, şəxsi bacarıqlarla da ölçülür. Bu sahəyə gəlmək istəyən şəxslərdə aşağıdakı keyfiyyətlər vacibdir:
Lojiq düşüncə və strukturlaşdırma bacarığı Yeniliklərə açıq olmaq Araşdırma aparmaq və özünü daima inkişaf etdirmək istəyi Komanda ilə işləmək bacarığı Problemləri sürətli və effektiv həll etmə qabiliyyəti İngilis dilində texniki materialları başa düşmək Səbirli və ardıcıl olmaq
Texniki dillər:
Python, JavaScript, C#, Java, Go – seçim sahəyə görə dəyişir SQL – istənilən İT ixtisası üçün vacib HTML/CSS – ön tərəf proqramlaşdırma üçün əsas Git və versiya nəzarət sistemləri
Xarici dillər:
İngilis dili (minimum B2, ideal C1) – əksər texniki resurslar, sənədlər, forumlar və tədris materialları ingiliscədir. Rus dili – bəzi texniki forumlarda və regionda əlavə üstünlük Digər dillər (Alman, Fransız və s.) – işləmək istədiyin ölkəyə görə dəyişir
Əgər İT sahəsində yalnız lokal deyil, qlobal bacarıqlara sahib olmaq istəyirsənsə, xaricdə təhsil sənə yeni qapılar aça bilər. Dünyanın texnologiya mərkəzləri olan ölkələrdə təhsil almaq sənə:
Daha dərin texniki bilik Startup və innovasiya mühiti Beynəlxalq praktika imkanları Qlobal şəbəkə və iş təklifləri qazandıra bilər
Ən yaxşı İT universitetləri:
MIT – Massachusetts Institute of Technology (ABŞ) Stanford University (ABŞ) ETH Zurich (İsveçrə) National University of Singapore (Sinqapur) Technical University of Munich (Almaniya) University of Toronto (Kanada)
Həmçinin Polşa, Litva, Almaniya, Türkiyə kimi ölkələrdə də İT üzrə münasib qiymətə və yüksək keyfiyyətli təhsil almaq mümkündür.
Bu sahədə yaxşı mütəxəssis olmaq üçün təməl bilik, davamlı öyrənmə və beynəlxalq təcrübə şərtdir.
Əgər sən texnologiya ilə dünyanı daha yaxşı hala gətirmək istəyirsənsə – bu sahə səni gözləyir. Xaricdə təhsil isə sənin bu yolun daha keyfiyyətli, daha rəqabətli və daha geniş imkanlarla dolu olmasını təmin edə bilər.
