Çexiya Statistika İdarəsinin məlumatına görə, 2021-ci ildə ölkə universitetlərində 52 mindən çox xarici tələbə təhsil alıb. Ən çox tələbə Çexiyaya Slovakiyadan, həmçinin Qazaxıstan, Vyetnam və Hindistan kimi Aİ-yə daxil olmayan ölkələrdən gəlib.
Çexiya universitetləri dövlət və özəl olmaqla iki yerə bölünür. Hər iki növ Təhsil, Gənclər və İdman Nazirliyinin tabeliyində olsa da, dövlət universitetləri birbaşa hökumətin nəzarətində yaradılır, özəl universitetlər isə Nazirlik tərəfindən lisenziya almaqla fəaliyyət göstərirlər.
Təklif edilən proqramlara əsasən, Çexiya universitetləri bu cür təsnif edilir:
18 yaşdan sonra qəbul tövsiyə olunur — bu zaman hüquqi prosedurlar daha az çətinlik yaradır. Çünki yetkinlik yaşına çatmayan şəxs yataqxana müqaviləsini və ya ev kirayəsini öz adı ilə bağlaya bilməz. Təhsil sahəsində bahalı avadanlıqlardan istifadə nəzərdə tutulursa, məsuliyyət yetkin olmayan şəxsin üzərinə qoyula bilməz.
18 yaşı tamam olduqdan sonra istənilən yaşda universitetə qəbul mümkündür, lakin 26 yaşdan yuxarı olanlar üçün dövlət universitetlərində təhsil artıq ödənişlidir.
Bolonya Prosesi çərçivəsində ölkədəki əksər universitetlər üçpilləli təhsil sisteminə keçib: bakalavr, magistr və doktorantura.
Çexiyada ali təhsil sistemi belə qurulub:
Bakalavr təhsili Təcrübə daxil olmaqla standart müddət ən azı 3, ən çoxu 4 ildir.
Magistr təhsili Bakalavr pilləsindən sonra davam edən təhsil üçün 1-dən 3 ilə qədər davam edir. Əgər proqram xüsusi akkreditasiyadan keçmiş və bakalavr diplomu tələb etmirsə, bu halda təhsil müddəti 4-6 il ola bilər.
Doktorantura Adətən 3-4 il davam edir.
Bəzi ixtisaslar üzrə maksimum təhsil müddəti fakültənin qaydalarında göstərilir. Universiteti uğurla başa vurmaq üçün dövlət imtahanının bütün mərhələlərindən keçmək və diplom almaq lazımdır.
Bəli, tələbələrin yarımştat işləmək hüququ var. Amma bu məsələyə viza müraciəti zamanı diqqət yetirmək lazımdır.
26 yaşına qədər olan tələbələr üçün dövlət universitetlərində təhsil pulsuzdur. Digər hallarda ödəniş məbləğini universitet özü müəyyən edir.
Çexiya xarici tələbələr üçün beynəlxalq əməkdaşlıq çərçivəsində müxtəlif təqaüdlər təqdim edir. Bu imkanlar həm mübadilə tələbələri, həm də ölkədə təhsil alıb orada işləmək istəyənlər üçün nəzərdə tutulub.
Xaricilər həm bakalavr (3 il), həm də magistr (2 il) pillələri üzrə qəbul ola bilərlər.
Xarici tələbələr üçün qəbul şərtləri Çexiyanın qoşulduğu beynəlxalq müqavilələrə əsaslanır. Aİ ölkələrindən olan namizədlər yerli tələbələrlə eyni statusda qiymətləndirilir.
Dövlət universitetlərində çex dilində təhsil almaq bacarığınız varsa, təhsil ödənişsiz olacaq. Dil biliyinizi sübut etmək üçün qəbul zamanı imtahan vermək və ya dil biliyini təsdiq edən sənəd təqdim etmək tələb olunur.
Əgər tələbə təhsil məqsədilə Çexiyada 3 aydan çox qalmağı planlaşdırırsa, yaşayış icazəsi almalıdır. Aİ-ə daxil olmayan ölkələrdən olan şəxslər isə viza almaq məcburiyyətindədirlər. Əcnəbilər üçün qaydalar barədə daha ətraflı məlumat Çexiya Daxili İşlər Nazirliyinin saytında təqdim olunur.
Çexiyada ali təhsil sistemini tənzimləyən əsas sənəd "Universitetlər haqqında 111/1998 saylı Qanun"dur. Konkret universitetlərə dair məlumatlar həmin təhsil müəssisəsinin qəbul və imtahan qaydalarında göstərilir.
Çex Universitetləri Portalı xarici tələbələrin uyğun təhsil müəssisəsi seçməsində kömək edə bilər.
1. Təhsil proqramı seçin Fakültə və ixtisaslarla tanış olaraq sizə uyğun olan istiqaməti müəyyən edin. Universitetin tədris dilini (çex, ingilis və ya digər dillər) yoxlayın.
Bir çox universitetlər bir illik hazırlıq kursları təklif edir. Bu kurslarda iştirak edərək çex dili səviyyənizi artırmaq və qəbul imtahanlarına hazırlaşmaq mümkündür. Bəzi proqramlar iqtisadiyyat, tibb, texnologiya kimi spesifik sahələrə yönəlmişdir.
Qeyd: Dövlət universitetlərində çex dilində təhsil ödənişsizdir. Xarici dildə keçirilən proqramlar üçün ödənişlər “Universitetlər haqqında Qanun”un 58-ci maddəsinə əsasən tətbiq edilir. Ödəniş məbləği hər universitet tərəfindən müəyyən edilir. Təqaüd proqramlarından istifadə etməyi nəzərə alın.
2. Zəruri sənədləri hazırlayın Əvvəlki təhsil pilləsini bitirdiyinizi təsdiq edən sənədi təqdim etməlisiniz. Magistr təhsili üçün bakalavr, doktorantura üçün isə magistr diplomu tələb olunur.
Nostrifikasiya — əvvəlki təhsilinizin Çexiyada tanınmasını təsdiq edən sənəd lazımdır. Bu sənədi ya müvafiq orqanlar, ya da akkreditə olunmuş universitetlər verir. Sənəd notarial qaydada təsdiqlənmiş olmalıdır.
Digər sənədlər:
Doldurulmuş və imzalanmış ərizə forması Orta məktəb attestatı və qiymət cədvəlinin surəti* Nostrifikasiya sənədi 2 ədəd 4×5 ölçülü rəngli foto * Notarial qaydada təsdiqlənmiş və çex dilinə tərcümə olunmuş olmalıdır.
3. Xüsusi tələbləri yoxlayın Hər universitetin qəbul qaydaları fərqlidir. Proqramlara görə xüsusi tələblər ola bilər. Universitetin saytında tələbələr üçün qəbul şərtləri ilə tanış olun və beynəlxalq tələbələrlə iş üzrə şöbəyə müraciət edin.
4. Ərizəni göndərin Ərizə formaları universitetin saytında yerləşir. Elektron ərizə sistemindən istifadə olunur. Kağız formasını və sənədləri poçtla göndərmək lazımdır. Məlumatlar həm saytda, həm də e-poçtla təqdim edilir.
5. Qəbul imtahanını verin Bəzi universitetlər əlavə qəbul imtahanı keçirə bilər. Əksər hallarda imtahanlar Çexiyada baş tutur, lakin bəzi hallarda xaricdə də vermək mümkündür.
6. Qəbul bildirişini gözləyin Ərizə müddəti bitdikdən və imtahanlar keçirildikdən sonra universitet qəbul qərarını verir. Adətən iyun ayının sonunda qəbul olub-olmadığınız məlum olur. Qəbul aldıqda, əgər ödənişlidirsə, ilk semestr üçün təhsil haqqını ödəməlisiniz. Rəsmi qəbul məktubu, viza və yaşayış icazəsi üçün təsdiq sənədi, təhsil müqaviləsi təqdim olunur.
7. Viza üçün müraciət edin Vətəndaşlığınıza görə viza tələb oluna bilər. Rəsmi qəbul sənədini aldıqdan dərhal sonra viza prosesinə başlamaq tövsiyə olunur. Proses 60 günə qədər çəkə bilər.
8. Digər məsələləri həll edin Qəbul aldığınız universitet ölkəyə gəliş, kampus və digər xidmətlərlə bağlı sizə məlumat verəcək. Nəzərə alın: yataqxanada qalmaq hüququ qanunla təmin edilmir və dövlət tələbəyə qalacaq yer verməyə borclu deyil. Əgər yataqxanada yer yoxdursa, kirayə ev tapmalısınız.
